نقش آژانس های توسعه سرمایه گذاری خارجی:

IPA ها سه نقش اساسی در اقتصاد کشور ایفاء می نمایند، ارتقاء (Promotion)، تسهیل گری (Facilitation)  و ارتباط خوب با بخش دولتی به منظور تاثیر گذاری در نهاد قانون گذاری و مقررات Advocacy)) از جمله نقش های تعریف شده برای IPA ها در دنیا است

تعریف سرمایه گذاری:

انواع سرمایه گذاری های جدید، مشارکت در توسعه سرمایه گذاری های قبلی و نیز شراکت در شرکت ها و یا تملک  آنها (Merger & Acquisition) توسط سرمایه گذاران غیر بومی انواع سرمایه گذاری خارجی محسوب می شود، لذا باید توجه کرد که اموری از جمله خرید سهام در بورس توسط سرمایه گذاران خارجی و یا انعقاد توافق نامه های همکاری با شرکت های داخلی علیرغم منافعه بسیار خوبی که برای کشور دارد اصولا سرمایه گذاری خارجی محسوب نمی شود. اما یکی از نقاط برجسته قانون جذب و توسعه سرمایه گذاری خارجی در کشور ما حمایت دولت در قالب قانون از سرمایه گذارانی است که نسبت به انتقال فن آوری به کشور ما اقدام می کنند و این موضوع می تواند یکی از نقاط تمایز قانون سرمایه گذاری کشور ایران با سایر کشورها باشد.

متاسفانه در جذب سرمایه خارجی در کشورمان، صرفا پروژه های جدید (Green Field Investment) به عنوان مقصد سرمایه گذاری خارجی در نظر گرفته می شود، این در حالی است که در کشورهای پیشرو پروژه های در حال فعالیت (Brown Field Investment) در مقایسه با پروژه های جدید دارای جذابیت بیشتری بوده و بیشتر مورد توجه سرمایه گذاران خارجی قرار می گیرد.

منافع سرمایه گذاری خارجی:

سرمایه گذاری خارجی، بهترین ابزار برای افزایش تولید ناخالص داخلی، ایجاد مشاغل جدید، افزایش پرداخت مالیات، ایجاد تنوع اقتصادی، ایجاد ثبات سیاسی، افزایش حقوق و دستمزدها، افزایش رقابت، ارتباط با زنجیره جهانی ارزش، برند سازی، آموزش منابع انسانی، ورود فن آوری های نوین، تحول در ساختار رگولاتوری و نیز بهبود فضای کسب و کار است. به عنوان مثال سرمایه گذاری خارجی در ایرلند باعث افزایش 27% در تولید ناخالص داخلی و در کشور انگلیس باعث جذب 18% از منابع انسانی آن کشور و تولید اشتغال شده است.

منافع سرمایه گذاری خارجی از دید سرمایه گذاران خارجی:

سرمایه گذاران خارجی برای ایجاد رشد، پشت سرگذاشتن محدودیت های تجاری، افزایش ثروت، کاهش پرداخت مالیات، دست یابی به بازارهای جدید، ایجاد چالش با رقبا، دست یابی به منالع ارزان، نزدیک تر شدن به مشتریان و نیز اجراء بهتر تعهدات خود در قبال مشتریان و همچنین کاهش هزینه ها باید به سرمایه گذاری در کشورهای مختلف اقدام نمایند.

نحوه تصمیم گیری سرمایه گذاران برای انتخاب موقعیت:

یکی از نکات مهم در جذب سرمایه خارجی، نگاه کردن به موضوع فرصت های سرمایه گذاری از زاویه دید سرمایه گذاران خارجی است، باید با تکنیک های تصمیم گیری سرمایه گذاران خارجی در این حوزه آشنا باشیم تا بتوانیم با الگوی صحیح در فرآیند جذب سرمایه خارجی حضور یابیم.

اکثر سرمایه گذاران از تکنیک AHP برای انتخاب مقصد استفاده می کنند، IPA ها معمولا با تنظیم استراتژی های مناسب به گونه ای عمل می کنند که بتوانند در لیست کوتاه سرمایه گذاران خارجی قرار بگیرند. انتخاب موقعیت برای سرمایه گذاری خارجی، یکی از مهمترین تصمیمات سرمایه گذاران خارجی است. در حقیقت در اکثر قریب به اتفاق سرمایه گذاران مدیریت و یا بخشی برای انتخاب موقعیت سرمایه گذاری وجود ندارد و این کار معمولا توسط تیم مدیریتی سرمایه گذار صورت می گیرد. بسیار ضروری است که IPA ها با فرآیند تصمیم گیری سرمایه گذاران آشنا باشند.

از جمله مواردی که سرمایه گذاران خارجی در انتخاب یک موقعیت (Location) به آن توجه می کنند می تواند شامل این موارد باشد: پتانسیل بازار / مشوق های دولتی و میزان مالیات ها / وجود منابع انسانی/ دسترسی به انرژی / مواد اولیه / ریسک های سیاسی و اقتصادی.

نقش معرفی مشوق های دولتی در جذب سرمایه

در بررسی هایی که انجام دادم، مشوق های دولتی در کشور عزیزمان ایران، یکی از بهترین راهکارها برای جذب سرمایه های خارجی می باشد، اینکه معافیت های مالیاتی بسیار خوبی برای سرمایه گذاری در بخش های مختلف توسط دولت ارایه می شورد می تواند یکی از ابزارهای خوب برای جذب سرمایه های خارجی باشد.

زمانی که با سرمایه گذاران و یا سایر IPA ها مذاکره می کنم و به آنها این گونه معافیت ها از جمله و به طور مثال معافیت مالیاتی صد درصدی صادرات از ایران و یا معافیت در حوزه های کشاورزی را بیان می کنیم، تعجب سرمایه گذاران خارجی را به همراه دارد. اما متاسفانه ما نتوانسته ایم با مدل مناسب این گونه مشوق ها را که ابزارهای مهمی برای جذب سرمایه خارجی هستند به سرمایه گذاران خارجی معرفی نمایید.

در عین حال در این خصوص اقدامات بسیار خوب و گسترده ای را آغاز نموده ام و امیدوارم به زودی بتوانم این اقدامات که در حوزه معرفی مزیت های رقابتی کشور عزیزمان به سرمایه گذاران خارجی است را رو نمایی کنم.

دولت و IPA های خصوصی

دولت انگلیس اخیرا نقش IPA دولتی را به بخش خصوصی واگذار نموده است و برای آن بودجه بسیار خوبی (حدودا 40 میلیون پوند) تصویب نموده است، که به زودی اعلام می گردد. دولت انگلیس سالانه 15 میلیون پوند تبلیغات هدفمند در نشریات معتبر و طی 10 سال گذشته انجام داده است. IPA کلمبو صرفا توسط بخش خصوصی و با حمایت کارخانجات و سرمایه گذاران بخش خصوصی ایجاد شده است. یکی از مدل های موفق در IPA دولتی در دنیا هلند است که IPA مرکزی دارای 16 زیر مجموعه در 16 منطقه هلند است و صرفا در صورت همکاری با IPA مرکزی بودجه به آنها پرداخت می شود. جمهوری چک استراتژی خود را بر ادامه توسعه سرمایه گذاران فعلی موجود متمرکز نموده است، 75% از سرمایه گذاری خارجی در این کشور از طریق توسعه سرمایه گذاری های فعلی صورت گرفته است. سیاست ها در آژانس های مختلف، کاملا متفاوت است، مثلا مالزی تمرکز ویژه ای بر جذب سرمایه گذاران به منظور ایجاد دفاتر منطقه ای خود در آن کشور دارند.

در این جا لازم است نکته مهمی را عرض کنم و آن این است که به نظر می رسد، در کشور ما در حوزه تنظیم استراتژی برای جذب سرمایه گذاران اقدامات کاملی صورت نگرفته است. همه ما به دنبال توسعه جذب سرمایه های هستیم، اما اینکه این سرمایه ها چگونه؟ برای چه فرصت هایی؟ با کدام مشوق ها، با کدام روش و … سوالاتی است که کمتر برای تهیه پاسخ آنها کوشیده ایم.

داستان های موفق

یکی از استراتژی های مهم برای توسعه جذب سرمایه خارجی، توسعه فعالیت سرمایه گذاران خارجی است که امروز در کشور ما حضور داشته اند و می توانند سرمایه گذاری خود را توسعه دهند. این سرمایه گذاران خارجی که از تعداد قابل توجهی برخوردار هستند، می بایست توسط دولت و نیز مراکزی از جمله اتاق های بازرگانی و انجمن های مرتبط دعوت شوند و برای توسعه سرمایه گذاری های آنها حمایت های لازم تدارک دیده شد. بدیهی است این سرمایه گذاران خارجی می توانند علاوه بر توسعه سرمایه گذاری های خود در کشور، نمونه هایی خوب (Success Stories) برای جذب دیگر سرمایه گذاران خارجی باشند.